11 september 2017
31
Beste Dorus,
Omdat ik vorige week dinsdag in de tuin heb gewerkt en aansluitend bij mijn moeder op visite ging heb ik die dag in eerste instantie niets meegekregen van de aanslag op het Franse satirisch blad Charlie Hebdo. Toen ik me eenmaal realiseerde wat er was gebeurd moest ik natuurlijk denken aan de aanslag op de twin towers, alweer ruim 13 jaar geleden. Hoe verschrikkelijk die aanslag ook was voor de betrokkenen, mijn leven is door de nasleep van 9/11 ook veranderd. Ik vraag me af wat de terreur in Parijs van de vorige week voor gevolgen voor ons leven zal hebben op de langere termijn. Hoewel de terreuractie niet zo spectaculair was als die van 2011 is de impact groter doordat het niet in een klap klaar was: er volgde nog de klopjacht op de daders en de gijzeling in de Joodse supermarkt. En de hoeveelheid beelden en de snelheid waarmee we vandaag de dag op de hoogte worden gehouden dankzij social media speelt ook mee in de beleving. En het is allemaal dichterbij natuurlijk.
Ik weet nog precies waar ik was dinsdag 11 september 2001, toen ik het nieuws hoorde. Ik werkte bij een Amerikaans bedrijf en volgde een interne cursus projectmanagement volgens de Amerikaanse standaards. Die wijken wat af van de Europese, zo plannen wij in activiteiten en tijd, de Amerikanen in producten en geld. In Europa kun je niet uitlopen in tijd maar wel het budget overschrijden, in Amerika mag je er langer over doen, maar het budget is heilig. Dat heeft het grappige effect dat als je volgens Amerikaanse standaards snel veel geld uitgeeft, je voorloopt op de planning. Helaas wordt dan ook verwacht dat je de voor dat geld geplande producten ook hebt opgeleverd. Maar goed, de docent kwam van het moederbedrijf, uit Chicago, en we mochten die dag wat eerder weg omdat hij nog een cadeautje voor zijn zoontje wilde kopen. Dat was 10 jaar oud en kwam over naar Nederland om in het kader van een ‘special project’ met zijn vader een tour door Europa te doen. De jongen was een ‘gifted child’, was al klaar met zijn primary school en zou een jaar vervroegd naar de highschool gaan. Tot het zover was mocht hij met ‘special projects’ aan zijn ontwikkeling werken. Een typisch Amerikaans rondje Europa hoorde daar bij.
Het was lekker weer en ik had in de auto een CD-tje opgezet. Na zo’n drie kwartier, ik reed toen al op de N214, net na de afslag naar Ameide en nog voor de stoplichten van de kruising met de N216. Na de eerste bocht naar rechts kwam ik in het volle zonlicht. Op dat moment was de CD afgelopen en schalde ineens de stem van Hans Schiffers door de auto. De radio stond op radio 2. Hij vertelde met overslaande stem over een vliegtuig dat in het world trade centrum van New York was gevlogen. Op de achtergrond klonk nog muziek. Ik dacht dat er een hoorspel à la ‘War of the Worlds’ bezig was, Hans Schiffers had wel meer van die geintjes. Er werd overgeschakeld naar een verslaggever die live verslag deed van de inslag van het tweede toestel. Toen begon ik me af te vragen of het toch niet echt was. Ik moest hard remmen omdat ik door mijn gepeins de rij voor het stoplicht bijna te laat zag.
Het bleek inderdaad echt te zijn. Er was toen nog geen twitter of facebook, smartphones bestonden nog niet en vrijwel nergens was wifi. Voor nieuws waren we aangewezen op internet via de vaste lijn en vooral radio en tv. En ik zat in de auto met alleen de radio als informatiebron. Ik had al overgeschakeld naar radio 1, en het eerste wat ik deed toen ik thuis kwam was de tv aanzetten. De beelden van de inslagen werden leek wel eindeloos herhaald, afgewisseld met beelden van de puinhopen op straat en de brandende torens, mensen die van honderd meter hoogte naar beneden sprongen. Toen stortten de torens een voor een in. Een enorme stofwolk veroorzakend. De rest is bekende geschiedenis.
De volgende dag weer naar Den Dolder voor de cursus. Ik was benieuwd hoe de docent zou reageren op het nieuws. Hij was een enorme vent, een echte Amerikaan met een broekmaat die ze in Nederland niet verkopen. Toch was hij heel klein die dag. Hij zat de hele dag met zijn telefoon in de hand. Zijn zoontje was kwijt geweest. Door de aanslagen waren alle buitenlandse vluchten van en naar de VS gecanceld. Het was niet duidelijk geweest of het vliegtuig vanuit Amerika was vertrokken, en zo ja of zijn zoontje er wel in zat. En zo nee, was het niet te achterhalen waar het kind dan was. Er werd natuurlijk heel veel gebeld naar alle luchtvaartmaatschappijen, en het duurde lang voor hij het verlossende nieuws had vernomen dat zijn zoon inderdaad was vertrokken. Die morgen was hij heel vroeg aangekomen. De arme vader had niet geslapen en we staken die dag weinig op van projectmanagement. Donderdag was de laatste cursusdag met afsluitend examen. Vrijdag zou de docent zijn tour door Europa beginnen en daarna terug naar de VS, maar het leek er op dat de terugvlucht ook niet zou vliegen.
Vrijdag werd de impact voor het bedrijf duidelijk. We hadden ook een kantoor in de straat naast de twin towers, en er waren enkele collega’s vermist. Het kantoor was onbereikbaar, zowel fysiek als telefonisch. De week er na werden wereldwijd in alle kantoren van het bedrijf alle slachtoffers herdacht door om twaalf uur ’s middags met al het personeel buiten te gaan staan, waarna een brief van de hoofddirectie werd voorgelezen. Daarna werden we geacht drie minuten stil te zijn, dan volgde het Amerikaans volkslied. De aanslagen veranderden de wereld. De economische dip van de zomer van 2001 werd een echte minicrisis. Met kerstmis werd ik met al mijn collega’s die dat jaar in dienst waren genomen ontslagen. Het Amerikaans bedrijf trok zich terug uit Europa en ging zich concentreren op de thuismarkt. Ik kon al snel terugkomen bij een vorige werkgever, maar dat was ook een reis terug in de tijd naar oude technologie en naar een bank waarvan de afbraak door Rijkman Groenink inmiddels was ingezet.
En ook thuis was alles anders. In Oudenbosch wonen vanaf de jaren zeventig al relatief veel allochtonen, voornamelijk Marokkanen. Ook in de klassen op de basisschool was een kwart van de kinderen allochtoon, op de voetbalvereniging de helft van de jeugdleden. Ineens was er een spanning tussen ouders onderling, die ook oversloeg op de kinderen. Samen praten als je de kinderen stond op te wachten na school of training was ineens niet meer vanzelfsprekend. Dat staalde ook af op de kinderen. Er ontstonden verschillen die er een paar maanden eerder niet waren. Buren die eerst groetten, keken recht voor zich uit alsof we onbekenden voor elkaar geworden waren. Een paar jaar later werd Theo van Gogh vermoord. Ik vraag me af wat de aanslagen van 2015 in Parijs voor gevolgen gaan krijgen.
Meer lezen?
